انتشار چهارمین شماره از سال 2015 فصلنامه «اشپکتروم ایران»

شماره چهارم از سال 2015 اشپکتروم ایران با عنوان «حقوق بشر چیست؟» چاپ و منتشر گردید

در این شماره از فصلنامه «اشپکتروم ایران» مقالات و مطالب ذیل پیرامون «حقوق بشر» گردآوری شده است:

  • برند هام: روند و توسعه تاریخی حقوق بشر در غرب
  • محمد حسین مظفری: مقام و منزلت انسانی در اسلام
  • آیت الله رمضانی: حقوق بشر در اسلام
  • محمد قربانپور دلاواره: پایه و اساس حقوق انسانی در اسلام
  • حمید رضا یوسفی: ابعاد میان فرهنگی حقوق بشر
  • چکیده مقالات به فارسی
  • بررسی کتاب
  • ویراستاران و نویسندگان

 

چکیده فارسی مقالات فصلنامه Spektrum Iran 4-2015

برند هام Bernd Hamm به تحقیق در خصوص ابعاد، روند و توسعه تاريخی حقوق بشر می پردازد و به اين نتيجه دست می يابد، که حقوق بشر اصولاً می تواند پايه و اساس نوعی جامعه عادلانه و مستمر را بنا نهد. حقوق بشر اگرچه در جنگ بر سر منابع اولیه همواره به عنوان جنگ افزاری زبانی مورد استفاده قرار گرفته، اما اعتبار آن مداوما مورد خدشه و تزلزل قرار می گیرد. حکومت ها با ظرافت بسیار می کوشند از تحقق امکان پی گرد قانونی موارد نقض حقوق بشر اجتناب کنند. طبیعی است که حقوق بشر معمولا غيرمستقیم نقض می شود، به گونه ای که مسببین آن عمدتاً قابل پیگیری و پيگرد نيستند. هام در روند شکوفایی حقوق بشر گام هایی به عقب را رصد می کند. مسئول این روند، حکومت کشورهای ثروتمند هستندکه از سوی شهروندان خود مورد حمایت قرار می گیرند زیرا تنها به این شکل زندگی در رفاه آن ها بر قرار خواهد ماند.

محمد حسین مظفری Mohammad Hossein Mozaffari موضوع مقام و منزلت انسانی در فلسفه اسلامی را بررسی می کند. بر اساس نظر ایشان حکومت ها اين نکته را برجسته می نمایند، که حقوق بشر از مقام و منزلت انسان مشتق می گردد، مع الوصف این بيان و تصور جای بحث شدید دارد و مشکل ساز است. ايشان به طرح های ملی و بين المللی مجامع حقوق بشردر مقایسه با بيانه حقوق بشر از ديدگاه اسلام می پردازد. در ادامة بحث وی بر روی ديدگاه قرآن در زمينه حقوق بشر و همچنين نظر منابع اسلامی در اين رابطه متمرکز می گردد. در اين راستا وی به تعداد کثیری از چشم اندازهای روشنگر در بحث حقوق بشر بین المللی دست می یابد، که می توانند باعث پیشبرد و رشد استانداردهای حقوق بشر در جهان اسلام نیز بشوند.

آيت الله رضا رمضانی Ayatollah Reza Ramazani نقش حقوق بشر را در متون و ساختارهای اسلامی بررسی می نماید. پس از اينکه وی بطور عام و در ابتدا به روابط میان اسلام و حقوق بشراشاره دارد، حقوق بشر را از چهار بعد و دیدگاه مورد تحقیق قرار می دهد و در جزئيات امر، نگاه خويش را بر حقوق بشر در ارتباط با اين زمينه ها متمرکز می سازد. حقوق بشر در ارتباط با تصوير انسان، با وحی الهی، با ايمان و با اخلاق. ايشان بر يک اصل اساسی و بنيادين حقوق بشر در تعاليم اسلامی تأکيد دارد و نشان می دهد، که درک ناصحیح و حتی غلط از اين موضوع باعث جبهه گيری ها و رفتار همراه با خطا و اشتباه در مسائل حقوق بشر می گردد. نامبرده سعی در مقايسه يا تطابق حقوق بشر غربی-شرقی با هم ندارد، بلکه بر فهم و درک محتوای درونی آنها تأکید می نمايد.

محمد قربانپور دلاواره Mohammed Qurbanpur Delaware معتقد است، که در اسلام نیز اصول اصلی حقوق بشر قابل مشاهده هستند و اين ديدگاه را نفی می کند، که منشاء آنها را فقط در انديشه های غربی می توان جستجو نمود و در اين تحقیق به اثبات می رساند، که اسلام در رشد و توسعه و فرهنگ سازی اين قوانین و حقوق انسانی نقش بسيار مهمی را ايفا نموده است. اين محقق بحث های موجود در خصوص حقوق بشر را مورد انتقاد قرار می دهد، که سعی دارند سهم و نقش مؤثر اسلام را کم رنگ جلوه داده يا حتی پنهان نمایند. از اينرو ايشان به تقدير از نقش اسلام در تکميل موضوع حقوق بشر می پردازد و با استناد به منابع، متون و تحقيقات اسلامی انجام شده در اين زمينه سعی در پررنگ تر کردن و احیای اين نقش مهم دارد.

حمیدرضا یوسفی Hamid Reza Yousefi به بحث پيرامون “ابعاد میان فرهنگی حقوق بشر” می پردازد مبنای استدلالی خود را بر پایه های دو اصل به هم پیوسته حقوق بشر و تکلیف بشر استوار می کند. وی بر اساس این اصل حقوق بشر را در واقع حقوق شهروندی و نه حقوق حکومتی تلقی می کند. یوسفی این تفکیک را دستمایه تحلیلی انتقادی قرار می دهد. در اصل اين پژوهش به اين سئوال مهم پاسخ می دهد، که تا چه ميزان حقوق بشر بعنوان حقوق شهروندی و حقوق حکومتی دارای ارزش و اعتبار هستند. اين مطلب را ايشان بر اساس دو نمونه موجود در خصوص بانوی ايرانی به نام “آمنه بهرامی” و يک فرد نروژی به نام “آندرس برآیويک” Anders Breivik مورد بررسی قرار می دهد.

مترجم: دکتر علی رجائی، دانشگاه اراک

در این شماره از فصلنامه «اشپکتروم ایران» تلاش گردیده موضوع «حقوق بشر» از دیدگاههای گوناگون مورد کنکاش قرار گیرد.

  • پروفسور دکتر برند هام، استاد رشته جامعه شناسی دانشگاه ترییر آلمان در خصوص ابعاد، روند و توسعه تاریخی حقوق بشر می پردازد و به این نتیجه دست می‏یابد که حقوق بشر اصولاً می تواند پایه و اساس نوعی جامعه عادلانه و مستمر را بنا نهد.
  • دکتر محمد حسین مظفری، استاد رشته حقوق بین الملل دانشگاه تهران موضوع مقام و منزلت انسانی در فلسفه اسلامی را بررسی می‏کند. بر اساس نظر وی حکومت ها این نکته را برجسته می نمایند که حقوق بشر از مقام و منزلت انسان مشتق می‏گردد، مع الوصف این بیان و تصور جای بحث دارد.
  • آیت الله دکتر رضا رمضانی، مدیر مرکز اسلامی امام علی (ع) هامبورگ نقش حقوق بشر را در متون و ساختارهای اسلامی بررسی می نماید. وی پس از آنکه بطور عام به روابط میان اسلام و حقوق بشر اشاره دارد، حقوق بشر را از چهار منظر مختلف مورد کنکاش قرار داده و در جزئیات به ارائه دیدگاه خود پیرامون حقوق بشر متمرکز می‏گردد.
  • دکتر محمد قربانپور دلاواره، استاد رشته حقوق بین الملل دانشگاه پیام نور تهران در مقاله خود به این باور می پردازد که در اسلام نیز اصول اصلی حقوق بشر قابل مشاهده هستند و این دیدگاه را نفی می کند که منشاء آن را فقظ در اندیشه های غربی می‏تواند جستجو نمود.
  • دکتر حمید رضا یوسفی، استادیار رشته تاریخ و فلسفه دانشگاه کوبلنس در آلمان نیز به بحث پیرامون ابعاد میان فرهنگی حقوق بشر پرداخته و مبنای استدلالی خود را بر پایه های دو اصل به پیوسته “حقوق بشر” و “تکلیف انسانی” استوار می‏کند.

«اشپکتروم ایران»، فصلنامه ی رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در آلمان، از سال 1988 به این سو انتشار می یابد. هدف‌ از انتشار اين‌ فصلنامه‌ معرفي‌ عناصر اصيل‌ فرهنگي‌ ايران‌ اسلامي‌ به‌ انديشمندان‌ كشورهاي‌ آلماني‌ زبان‌ و نیز تعمیق تعاملات فرهنگی میان دو ملت آلمان و ایران است‌. لذا این‌ فصلنامه‌ يكي‌ از ‌ منابع‌ تحقيقاتي‌ ایران شناسان و اسلام شناسان آلمانی زبان‌ به‌ شمار مي‌آيد.